Steinrøys, steinrøys, svelt i hel

Ordet steinrøys er ganske skildrande for der eg har busett meg. Ja, ikkje for grenda eller området i seg sjølv, som ligg fint til ved Espelandsvatnet, men for tomten vår.  For snart 14 år sidan var gravemaskin og borerigg på plass, etter ei tid med planlegging og teikningar.

450 kubikk med stein vart sprengt, og mykje måtte køyrast vekk til folk som trengde litt fyllmasse. Ei spennande tid låg framfor oss, og det var kjekt å fylgje med på utviklinga av det heile. Støyping av plata, grunnmuren som tok form, reisverket som etterkvart kom opp, før innreiing og meir finarbeid kunne ta til. Vi hadde uvurderlig hjelp frå fleire familiemedlemmar, og ganske nøyaktig 10 mnd seinare kunne vi flytte inn i nytt hus. Riktignok med uferdig kjellar, der vaskemaskina stod rett på betonggolvet inntil vidare, og der veggplatene endå mangla. Men dette ordna seg etterkvart...

Med ein liten baby i tillegg til ein treåring, var det ikkje i mine tankar å sette i gang med opparbeiding av hage første sommaren. Det fekk bli med nokre urner på den store altanen. Men etterkvart måtte eg ordne litt rundt husveggane, og sette i gang med å lage bed. Litt provisorisk i starten, så fekk eg heller gjere meir utav det seinare. Etter tre år melde neste baby sin ankomst, og i forkant av barnedåpen tok vi eit skikkeleg skippertak. Med god hjelp fekk vi i stand eit stort "plantefelt" nede ved innkøyrsla vår, og eit bed ved altanen. Jaudå, no vart det liksom litt meir hage rundt oss. I løpet av året vart det også sådd plen på nedsida av huset, så sommaren året etter kunne 1-åringen stabbe rundt på grønt gras. Eit lite plommetre vart "arva" av foreldra mine, og fekk plass i enden av plenen - den einaste staden på heile tomten det var djupt nok... Treet har sidan gitt oss uante kilo med nydelege plommer!

Sakte men sikkert vart det meir grønt rundt huset. Men ikkje utan frustrasjon... No skal det no seiast at vi ikkje har mangla jord på tomten vår, så om dette hadde vore i Anne Knutsdotter si tid, så hadde det kanskje ikkje vore fare for noko "svelt i hel". Men same kvar vi stakk spaden i jorda, så støtte vi mot stein. Eg har ikkje tal på kor mange timar eg har stått med baken i vèret og kjempa for å løyse både små og store steinar opp av jorda, både med hendene og diverse andre reiskap. Det vaks fort ein haug med stein ved sida av meg etterkvart som eg jobba, og kvar skulle vi gjere av alle massane?? Alt vart samla på tunet, i ei steinrøys. Denne vart etterkvart til glede for ein nabo litt lenger ute i veien;) Men han fekk ikkje alt. Ein stor del av steinane i jorda vår synte seg nemlig å vere flotte heller, og desse tok eg naturleg nok vare på. Både grå, naturkvite og brune - i ulike nyansar og størrelsar. Eit par av hellene vi grov opp var rundt 1,5 kvm, og desse var ikkje akkurat lette å handtere... Den tredje som dukka opp av denne dimensjonen, stod på høgkant nede i jorda, og den måtte vi gi oss på. Det var rett og slett umogeleg å få ho laus. Men haugen med heller vaks seg stadig større, etterkvart som store delar av jorda på tomten vår var blitt endevendt. På oppsida av huset fekk vi på plass ein bakkemur, og her kom desse hellene til nytte. Pappa, som har mange års erfaring som murar, viste meg korleis eg skulle bruke hellene til forblending, og deretter fuge. Ingen heksekunst, men tidkrevjande arbeid - særleg med tanke på at muren er rundt 17 meter lang... Det tok meg to somrar å bli heilt ferdig!

I den eine enden av muren hadde eg for lengst bestemt at det skulle opp ein UTEPEIS. Dette "hjørnet" var liksom ikkje brukande til noko anna, og dessutan hadde eg i mange år drøymt om nettopp ein slik peis. Riktignok ville han komme eit stykke i frå sittegruppa på altanen vår, men slik måtte det bli. Det ville nemlig passe perfekt å plassere ein peis delvis oppå det skrå berget!

Eg hugsar ikkje eksakt, men det tok i alle fall to år trur eg, frå eg starta planlegginga, og til peisen stod der. Ting tek tid... I løpet av denne tida dumpa det ein katalog frå Bohus ned i postkassen min, med temaet hagemøblar. Ei eksklusiv sittegruppe var avbilda på ein usedvanleg hyggeleg uteplass, ved sida av ein gigantisk peis. Og nettopp denne peisen ga meg litt idèar til korleis MIN peis skulle sjå ut. Eg ville nemlig ikkje ha ein sånn som "alle andre" har. Ja, ikkje at utepeis er noko ein finn i einkvar hage, men i alle fall; eg skulle ikkje ha ein kjedeleg, firkanta brunost med hòl i midten. Så bildet vart nappa ut av katalogen og tatt godt vare på, og med jamne mellomrom tok eg det fram att for å planlegge - og drøyme... Etterkvart fekk eg tankane ned på papiret, i form av ei ganske detaljert teikning, og ut i frå denne laga eg også arbeidsteikning med nøyaktige mål.

Så kom då endeleg den dagen då vi kunne sette i gang med byggverket. Utolmodig som eg er av natur, så ville eg helst at betongen skulle størkne litt fortare enn det som faktisk var mogeleg...., slik at vi kunne gå i gang med forskaling av neste "etasje". To somrar gjekk det også før peisen var ferdig - støyping det første året, medan forblending og fuging vart gjort sommaren etter. Steinriket i Førde var ekstremt serviceinnstilte. Siste dagen før dei tok ferie, ytte dei alt for å få kutta/knekt skiferhellene etter malane eg møysommeleg hadde laga. På den måten kunne eg bruke min ferie til å få gjort siste finpussen, slik at eg kunne glede meg over ein heilt ferdig utepeis denne sommaren:)

So far, so good. Men fleire prosjekt venta... Ei trapp måtte på plass mellom peisen og muren, og ein mur måtte opp i berget ved sida av peisen...  Begge deler er no på plass (om enn ikkje 100% ferdigstilt), og då melder neste prosjekt seg heilt av seg sjølv - heilt utan at eg har bedt om det... For på begge sider på toppen av trappa må det gjerast noko. Her er det jord som må haldast på plass. Altså; to nye murar må opp... Pr dags dato er eg kommen så langt at eg har spadd vekk nødvendig jord, fått vekk ein mindre fjellknaus som var i vegen (dvs; den jobben er det gubben som har stått for), og spylt berget reint. Forskaling er neste steg!

Det er ganske grønt rundt huset no, 13 år etter at vi flytta inn. Om eg har grøne fingrar skal vere usagt, men det er vel ikkje så fælt mange planter i hagen min som ikkje har vist trivsel - ja, til dels STOR trivsel, bokstaveleg talt... Som bildet frå 2010 viser, er det ikkje lenger nødvendig med bork for å halde ugraset vekke. Plantene dekkar så godt som HEILE bakken, trass i at eg klipper med "hard hand" kvar vår. Det er knapt råd å gå mellom dei når eg skal klippe, så nokre planter har eg flytta på, fordi det vart for tett.
Men planter har blitt flytta på også av andre grunnar. Ting blir ikkje alltid slik eg i utgangspunktet har tenkt meg... Eg anar ikkje kor mange gangar eg har "ommøblert" i beda mine. Kvar vår syns eg at krokusane og påskeliljene kjem opp på feil plass, og altfor lite samla. Det er jo meininga at dei skal stå i gruppe og skape kontrast til primulaene mine!? Så når høsten kjem prøver eg å ordne på dette, og kvar gang trur eg at NO skal det bli "riktig". Men nei... Når vårsola atter skin, så er konklusjonen den same: Det var IKKJE slik det skulle bli! Ny ommøblering...

For eit par år sidan sa eg til ein kollega av meg, at eg såg fram til den dagen eg var ferdig med alle prosjekta i hagen min, og berre kunne luke litt ugras her og der (og sidan eg har bork i dei fleste beda mine, er det ikkje så mange stader eg treng å luke). Han svara at ein blir vel aldri ferdig, men det var eg ikkje heilt einig i. Ikkje før no. Eg har ombestemt meg. No ser eg at over alt er det noko eg skulle ha funne ei betre løysing på, eller som treng å gjerast om på eitt eller anna vis - eller ganske enkelt berre vedlikehaldast. Så èin ting er i alle fall sikkert: No når steinrøysa etterkvart har blitt forvandla til ein hage, så blir eg aldri arbeidslaus...